Railway ticket fare रेल्वेने नियमित प्रवास करत असाल, तर तुमच्यासाठी एक महत्त्वाची अपडेट आहे. भारतीय रेल्वेने येत्या 10 मे 2025 पासून तिकीट बुकिंगच्या पद्धतीत मोठे बदल करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या नव्या नियमांमुळे प्रवाशांचा प्रवास अधिक सोयीस्कर होईल, असा रेल्वे प्रशासनाचा उद्देश आहे. तिकीट बुकिंग प्रक्रियेत पारदर्शकता आणणे आणि सर्वसामान्य प्रवाशांना न्याय मिळावा, यासाठी हे पाऊल उचलण्यात आले आहे. दलालांचा हस्तक्षेप रोखणे आणि फसवणुकीला आळा घालणे हेही या निर्णयामागील एक महत्त्वाचे कारण आहे. नवीन प्रणालीमुळे अनेक सुधारणा दिसून येतील आणि प्रवाशांना अधिक विश्वासार्ह सेवा मिळेल.
रेल्वे तिकीट बुकिंग अपडेट
ऑनलाइन तिकीट बुकिंग, Tatkal बुकिंग किंवा तिकीट रद्द करताना काही नवे नियम लागू होणार आहेत. हे नियम प्रवाशांच्या सोयीसाठी आणि प्रक्रियेत पारदर्शकता आणण्यासाठी तयार करण्यात आले आहेत. नव्या नियमांमध्ये OTP द्वारे ओळख पटवण्याची अट अनिवार्य करण्यात आली आहे. बुकिंगसाठी वेळापत्रकात बदल करण्यात आले असून, काही वेळा पूर्वीपेक्षा वेगळ्या असतील. तसेच आता डिजिटल तिकीटांचा वापर अधिक वाढवला जाणार आहे, जेणेकरून कागदाच्या वापरात कपात होईल. Dynamic Pricing प्रणालीमुळे तिकीट दर मागणीनुसार बदलू शकतात. हे सर्व बदल प्रवाशांना अधिक सुरक्षित, सोयीस्कर आणि आधुनिक सेवा देण्यासाठी करण्यात आले आहेत.
नवीन नियमांची अंमलबजावणी
रेल्वे विभागाकडून नवीन नियम 10 मे 2025 पासून अंमलात येत आहेत. आता प्रत्येक रेल्वे बुकिंगसाठी ओटीपी पडताळणी अनिवार्य करण्यात आली आहे. आगाऊ आरक्षण करण्याची मर्यादा पूर्वी 120 दिवस होती, ती आता 60 ते 90 दिवसांपर्यंत मर्यादित केली आहे. डायनॅमिक प्रायसिंगची अंमलबजावणी केवळ प्रीमियम ट्रेनसाठी होणार आहे. तात्काळ बुकिंगसाठी वेळेतही बदल करण्यात आले असून एसी साठी सकाळी 10:10 व स्लीपरसाठी 11:10 ही नवीन वेळ ठरवण्यात आली आहे. आता डिजिटल तिकीट स्वीकारले जाणार असून प्रिंटआउट घेणे बंधनकारक राहणार नाही. वेटिंग लिस्ट असलेल्या तिकिटांसाठी प्रवास फक्त जनरल डब्यातच शक्य राहील, तसेच प्रत्येक प्रवाशाला ओळखपत्र अनिवार्य असेल.
IRCTC ने OTP अनिवार्य केलं
IRCTC अ‍ॅप, वेबसाईट किंवा अधिकृत एजंटकडून तिकीट बुक करताना आता मोबाईलवर आलेला OTP टाकणे आवश्यक झाले आहे. ही नवी अट लागू केल्यामुळे प्रवाशांच्या सुरक्षेच्या दृष्टीने महत्त्वाचा बदल करण्यात आला आहे. OTP शिवाय तिकीट बुकिंग प्रक्रिया पूर्ण होणार नाही, त्यामुळे अनधिकृतपणे तिकीट बुक करणाऱ्यांवर नियंत्रण ठेवता येईल. पूर्वी अनेक वेळा दलालांकडून एकाच वेळी अनेक तिकीट बुक केली जात होती, ज्यामुळे सामान्य प्रवाशांना तिकीट मिळण्यात अडचणी येत होत्या. आता ही प्रक्रिया थांबवण्यासाठी IRCTC ने OTP अनिवार्य केलं आहे. या नवीन प्रणालीमुळे फेक बुकिंगला आळा बसणार असून, अधिक पारदर्शक व सुरक्षित सेवा प्रवाशांना मिळेल.
आगाऊ बुकिंगच्या कालावधीमध्ये बदल
आगाऊ बुकिंगच्या कालावधीमध्ये आता मोठा बदल करण्यात आलेला आहे. यापूर्वी 120 दिवसांच्या आधी तिकीट बुक करता येत होती, पण आता तो कालावधी 60 ते 90 दिवसांपर्यंत कमी करण्यात आलेला आहे. यामुळे प्रवाशांना तिकीट मिळवण्यास अधिक सोयीचे होईल, विशेषतः जे खरे प्रवासी असतात. या निर्णयामुळे तिकीट उपलब्धता वाढेल आणि अधिक लोकांना प्रवासासाठी योग्य तिकीट मिळवता येईल. खरे प्रवासी आणि सामान्य वापरकर्त्यांना ही एक चांगली संधी आहे. यामुळे प्रवासाच्या निर्णय प्रक्रियेत लवकर निर्णय घेणे शक्य होईल. एकंदरीत, हा बदल प्रवाशांच्या अनुकूल असणार आहे.
डायनॅमिक प्रायसिंग प्रणाली
डायनॅमिक प्रायसिंग म्हणजे तिकीटांचे दर मागणी आणि पुरवठ्याच्या आधारावर वेळोवेळी बदलणे. विशेषत: शताब्दी, राजधानी, दूरंतो सारख्या प्रीमियम ट्रेनमध्ये याचा वापर केला जाईल. उच्च मागणीच्या काळात तिकीटाचे दर वाढवले जातील, तर कमी मागणी असलेल्या वेळेत दर कमी होऊ शकतात. उदाहरणार्थ, राजधानी ट्रेनचा पीक सीझन दर ₹2000 असतो, तर ऑफ-सीझनमध्ये ₹1500 असेल. शताब्दी ट्रेनमध्ये ही भेदभावी दर ₹1500 ते ₹1200 असू शकतात. दूरंतो ट्रेनमधील दर ₹1800 ते ₹1400 पर्यंत बदलू शकतात. या पद्धतीने प्रवाशांना तिकीट किमतींच्या बदलाचा लाभ किंवा तोटा होऊ शकतो.
डिजिटल तिकीट प्रक्रिया
डिजिटल तिकीटसाठी आता प्रिंटआउट घेण्याची आवश्यकता नाही. तुम्ही मोबाईल, लॅपटॉप किंवा टॅबवर तिकीट दाखवून सहजपणे प्रवास करू शकता. मात्र, प्रवास करताना वैध ओळखपत्र सोबत ठेवणे आवश्यक आहे. यामुळे प्रवाशांना तिकीटाची छायाप्रत घेण्याची आवश्यकता नाही, आणि ते सहजतेने तिकीट दाखवून प्रवास करू शकतात. दुसरी महत्त्वाची बाब म्हणजे वेटिंग लिस्टवरील प्रवाशांसाठी मोठा बदल करण्यात आलेला आहे. वेटिंग लिस्टवर असलेले प्रवासी फक्त जनरल डब्यातच प्रवास करू शकतील. Sleeper किंवा AC कोचमध्ये प्रवास करण्याची परवानगी नसेल आणि नियम तोडल्यास दंड आकारला जाईल.
तत्काळ बुकिंगचे बदल
तत्काळ तिकीट बुकिंगची नवीन वेळ निश्चित करण्यात आली आहे. AC क्लाससाठी बुकिंगची वेळ सकाळी 10:10 वाजता आणि Sleeper क्लाससाठी 11:10 वाजता असेल. तसेच, आधार पडताळणी अनिवार्य करण्यात आली आहे आणि सुरुवातीच्या 30 मिनिटांसाठी एजंटसाठी बुकिंग बंद राहील. तत्काळ तिकीट बुक करताना एकाच युजर आयडीवर एकाच वेळी फक्त एकच तिकीट बुक होईल. तसेच, तत्काळ तिकीटावर कोणतीही सवलत लागू होणार नाही. ट्रेन रद्द झाल्यासच रिफंड मिळेल. पेमेंट करण्यासाठी UPI, कार्ड्स आणि वॉलेट्स यांसारख्या सोयी उपलब्ध असतील.
Also Read:
महाराष्ट्रावर अतिमुसळधार पावसासह आणखी एक नवं संकट! सहा जिल्ह्यांना हाय अलर्ट IMD Weather Update
रिफंड प्रक्रिया सुधारणा
रिफंड प्रक्रियेतील जलद गतीने सुधारणा केली आहे. आता तिकीट रद्द केल्यानंतर केवळ 2 दिवसांत रक्कम तुमच्या खात्यात जमा होईल, जो की यापूर्वी 5 ते 7 दिवसांचा कालावधी लागायचा. यामुळे ग्राहकांना अधिक सोयीचे आणि जलद सेवा मिळणार आहे. मात्र, काही शुल्कात वाढ करण्यात आली आहे. आरक्षण शुल्क आता ₹30 ते ₹80 पर्यंत असणार आहे. सुपरफास्ट सेवा शुल्क ₹20 ते ₹100 पर्यंत वाढवले गेले आहेत. तसेच, Tatkal सेवा शुल्क ₹20 ते ₹600 पर्यंत लागू होईल. या बदलांमुळे ग्राहकांना अधिक सुविधा मिळू शकतील, परंतु काही शुल्कांमध्ये वाढ होईल.
तिकीट बुकिंगमध्ये पारदर्शकता
Also Read:
PM किसान योजनेचा 20वा हप्ता या दिवशी खात्यात जमा होणार! असे पहा यादीत नाव PM Kisan Yojana
प्रवाश्यांना आता खरी तिकीट बुक करणे सोपे झाले आहे. दलाल आणि बॉट्सवर नियंत्रण ठेवले जाऊन, यामुळे तिकीट विक्री प्रक्रिया पारदर्शक झाली आहे. डिजिटल तिकीट आणि तत्काळ रिफंड प्रक्रियेमुळे प्रवाशांना सुविधा मिळत आहे. तिकिटांसाठी वेटिंग लिस्टच्या नियमांमुळे प्रवासाच्या नियोजनात अधिक स्पष्टता आणि सुनिश्चितता मिळते. या बदलांमुळे प्रवाश्यांना त्यांच्या प्रवासासाठी अधिक आरामदायक आणि सुरक्षित अनुभव मिळत आहे. एकूणच, प्रवासी तिकीट बुकिंगमध्ये झालेल्या सुधारणांमुळे अनेक अडचणी कमी झाल्या आहेत. यामुळे प्रवाश्यांना अधिक विश्वास आणि सुविधा मिळाली आहे.
ओळखपत्राची आवश्यकता
प्रवासासाठी काही महत्त्वाची ओळखपत्रे असणे आवश्यक आहे. आधार कार्ड हे एक अत्यंत महत्त्वाचे ओळखपत्र आहे, जे व्यक्तीची ओळख सिद्ध करण्यासाठी वापरले जाते. पॅन कार्ड देखील प्रवासात उपयोगी पडते, विशेषतः आर्थिक व्यवहारांसाठी. मतदार ओळखपत्र म्हणजेच मतदानासाठी वापरणारे कार्ड, जे व्यक्तीचे नागरिकत्व आणि स्थानिक हक्क सिद्ध करते. पासपोर्ट हा आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठी अनिवार्य असतो, कारण तो अन्य देशांमध्ये प्रवेश मिळवण्यास मदत करतो. ड्रायव्हिंग लायसन्सदेखील एक महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे, ज्यामुळे वाहन चालविण्याचा अधिकार सिद्ध होतो.
तिकीट बुकिंग टिप्स
तिकीट बुकिंगसाठी काही महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे. वेळेवर आगाऊ बुकिंग करणे हे महत्त्वाचे आहे, तसेच Tatkal सेवा वापरण्याची वेळ योग्य ठरवा. तुमचा मोबाईल नंबर आणि आयडी अपडेट ठेवणे महत्त्वाचे आहे, कारण हे तिकीट बुकिंगसाठी आवश्यक असतात. डिजिटल तिकीट सेव्ह करणे तुमच्या प्रवासासाठी सोयीस्कर ठरते. UPI किंवा नेटबँकिंगद्वारे पेमेंट केल्यास तुमचं तिकीट लवकर आणि सुरक्षितरीत्या मिळवता येईल. 10 मे 2025 पासून भारतीय रेल्वे तिकीट बुकिंगमध्ये अनेक सुधारणा होणार आहेत. या नव्या नियमांमुळे तिकीट बुकिंग अधिक सुरक्षित, पारदर्शक आणि प्रवाशांच्या हिताचे होईल.
